تحلیل بازار چیست؟ چگونه گزارش تحلیل بازار تهیه کنیم؟

بخش کلیدی طرح بازاریابی، تحلیل بازار است که تأثیر بسیار زیادی بر عملکرد کل طرح بازاریابی شما خواهد داشت.  تحلیل بازار به شما کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از بازار و رقبا پیدا کنید و استراتژی‌های بازاریابی مناسب را برای محصولات خود انتخاب کنید. 

فرض کنید که شما یک شرکت تولید کننده لوازم خانگی هستید و می‌خواهید به بازار مصرف عمده فروشان عمده و خرده فروشان عرضه کنید. با انجام تحلیل بازار، متوجه می‌شوید که این بازار بسیار رقابتی است و تقاضای قابل توجهی برای لوازم خانگی وجود دارد. همچنین، شما می‌بینید که رقبا در این بازار حضور دارند و با توجه به جذابیت مالی بازار هدف، امکان سودآوری بالا وجود دارد. بنابراین، با توجه به مهارت‌های خاص شما در تحلیل بازار و جذابیت مالی بازار هدف، می‌توانید استراتژی بازاریابی مناسبی را تنظیم کنید که شامل قیمت‌گذاری مناسب، تبلیغات هدفمند و ارتباط موثر با عرضه‌کنندگان و مشتریان خود باشد.

برای تنظیم این بخش از طرح بازاریابی، یعنی تحلیل بازار، دو عامل مهم در نظر گرفته می‌شوند:

اول: میزان مهارت شما در بازار خاص محصولات شما، که به معنای درک عمیق از نیازها، ترجیحات و رفتارهای مشتریان در این بازار است. با داشتن این مهارت، شما قادر خواهید بود استراتژی‌های بازاریابی مناسب را برای جذب و تعامل با مشتریان خود انتخاب کنید.

دوم: میزان جذابیت مالی بازار هدفتان نیز تأثیر بسیاری بر این بخش از طرح بازاریابی دارد. ارزیابی دقیق جوانب مالی بازار، شامل تخمین درآمد قابل انتظار، نرخ رشد بازار، هزینه‌های بازاریابی و فروش، سودآوری و سایر عوامل مالی مرتبط، شما را قادر می‌سازد تا برنامه ریزی مالی مؤثری برای بازاریابی ارائه دهید.

به طور کلی، برای تنظیم این بخش از طرح بازاریابی، شما نیاز دارید تحلیل دقیقی از بازار خود و شناخت عمیقی از نیازها و ترجیحات مشتریان داشته باشید، همچنین ارزیابی جذابیت مالی بازار هدفتان را انجام دهید. با ترکیب این دو عامل، شما می‌توانید استراتژی‌های بازاریابی مناسب را انتخاب کرده و به دستیابی به اهداف بازاریابی خود نزدیک‌تر شوید.

 در این مقاله قصد داریم مفهوم تحلیل بازار  و نحوه انجام آن را مورد بررسی قرار دهیم. تا انتهای این مطلب همراه من باشید.

تحلیل بازار چیست؟ 

تحلیل بازار به معنای بررسی جامع و شناخت عددی و کیفی قابلیت‌ها و ویژگی‌های یک بازار خاص است. این تحلیل به شما کمک می‌کند تا بهترین تصمیم‌های بازاریابی را در مورد محصول یا خدمات خود بگیرید و استراتژی‌های مناسبی را برای ورود و رشد در بازار انتخاب کنید.

بطور کلی، تحلیل بازار مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و روش‌ها است که به شما اطلاعات و بررسی‌های دقیق در مورد بازار هدفتان را می‌دهد. این تحلیل به شما امکان می‌دهد تا تصمیمات استراتژیک موثری را در زمینه بازاریابی اتخاذ کنید و راهبردهای مناسب را برای رشد و موفقیت در بازار خود تعیین کنید.

در تحلیل بازار، عوامل مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرند. به طور کلی، موارد زیر ممکن است در تحلیل بازار مورد بررسی قرار بگیرند:

اندازه بازار

 این شامل بررسی اندازه و حجم بازار است. این می‌تواند شامل تعداد و نوع مشتریان، تقاضا و عرضه، درآمد کل بازار و ارزش بازار باشد.

تنوع مشتریان

 شناخت و درک مشتریان هدف از نظر ویژگی‌ها، نیازها، ترجیحات و رفتارهای خرید آنها از جمله جوانب مهم تحلیل بازار است. این می‌تواند به شما کمک کند تا استراتژی‌های بازاریابی مناسبی را برای جذب و رضایت مشتریان تدوین کنید.

الگوهای خرید

 درک الگوهای خرید مشتریان و فرایند تصمیم‌گیری آنها، از شناخت بهتر رفتار مشتریان و توسعه استراتژی‌های بازاریابی هدفمند کمک می‌کند.

رقبا

شناخت رقبا، مزایا و ضعف‌های آنها و استراتژی‌های بازاریابی آنها از جمله جنبه‌های مهم تحلیل بازار است. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا با استفاده از مزایای رقبا و ارائه پیشنهادهای منحصر به فرد، رقابتی قوی‌تر در بازار داشته باشید.

فضای اقتصادی

 بررسی عوامل اقتصادی مرتبط با بازار هدف شامل شرایط اقتصادی، نرخ رشد اقتصادی، شرایط بازار کار و سایر عوامل اقتصادی است که بر تصمیم‌گیری و رفتار مشتریان تأثیر می‌گذارند.

موانع ورود به بازار

شناخت موانع و محدودیت‌های ورود به بازار مورد نظر از جمله تحلیل‌هایی است که به شما کمک می‌کند در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک خود در نحوه ورود و رقابت در بازار اطمینان پیدا کنید.

چگونه بازار هدف را در تحلیل بازار بسنجیم؟

برای سرمایه‌گذاری در یک بازار هدف، لازم است بازار را تحلیل کنید. در این تحلیل، باید ویژگی‌های اقتصادی بازار، اندازه بازار اولیه در هنگام شروع به کار، امکان گسترش بازار و میزان سهم کالا و خدمات در بازار مورد بررسی قرار گیرد. با بررسی این عوامل، می‌توانید بسنجید که آیا سرمایه‌گذاری در این بازار جدید برای شما سودآور خواهد بود یا خیر.

در ادامه تحلیل بازار هدف، در مورد مشتریان بازار تحقیق کنید؛ رفتار آنها را از لحاظ فرهنگی، سلیقه خرید و الگوهای رفتاری بررسی نمایید. با گردآوری مشاهدات خود از رفتار مشتریان در بازار هدف، برای سیاست‌های فروش و بازاریابی کسب و کارتان برنامه ریزی کنید. 

به زبان ساده‌تر، شما با بررسی ویژگی‌ها و شناخت رفتار مشتریان در بازار، می‌توانید استراتژی‌های بازاریابی مناسبی را انتخاب کنید و عملکرد فروش و رضایت مشتریان خود را بهبود بخشید. 

برای سنجیدن بازار هدف در تحلیل بازار، فرآیندهای زیر انجام دهید:

تحلیل اقتصادی بازار

 در این مرحله، باید ویژگی‌های اقتصادی بازار هدف را بررسی کنید. این شامل عواملی مانند نرخ رشد اقتصادی، درآمد متوسط مشتریان، قدرت خرید و تغییرات اقتصادی است. با تحلیل این ویژگی‌ها، می‌توانید بفهمید که آیا بازار هدف قادر به تأمین سودآوری برای شما است یا خیر.

اندازه بازار اولیه

 در این مرحله، باید اندازه بازار هدف را در زمان شروع فعالیت تحلیل کنید. این شامل تعداد مشتریان محتمل، حجم فروش و ارزش بازار است. با بررسی این اندازه بازار اولیه، می‌توانید بفهمید که آیا بازار هدف به اندازه کافی بزرگ و پتانسیل برای رشد و توسعه دارد یا خیر.

امکان گسترش بازار

 در این مرحله، باید بررسی کنید که آیا بازار هدف قابلیت گسترش دارد یا خیر. این شامل عواملی مانند روند رشد بازار، فرصت‌های توسعه و تغییرات در نیازها و ترجیحات مشتریان است. با بررسی این امکان گسترش، می‌توانید بفهمید که آیا بازار هدف پتانسیل برای رشد بلندمدت و استقرار برند شما را دارد یا خیر.

تحلیل سهم بازار

 در این مرحله، باید میزان سهم کالا و خدمات شما در بازار هدف را بررسی کنید. این شامل سهم بازار شما در مقایسه با رقبا، جایگاه برند و ویژگی‌های منحصر به فرد محصولات شما است. با تحلیل سهم بازار، می‌توانید بفهمید که آیا محصولات شما قابلیت رقابت با رقبا را دارند و آیا شما می‌توانید به اندازه کافی مشتریان را جذب کنید.

تحلیل رفتار مشتری

 در این مرحله، باید رفتار مشتریان در بازار هدف را بررسی کنید. این شامل فرهنگ، سلیقه خرید و الگوهای رفتاری مشتریان است. با تحلیل این رفتار مشتری، می‌توانید سیاست‌های فروش و بازاریابی خود را بر اساس نیازها و ترجیحات مشتریان هدف تنظیم کنید. به عنوان مثال، اگر اکثر مردم در بازار هدف از تخفیفات استقبال می‌کنند، می‌توانید تخفیفات را به استراتژی فروش خود اضافه کنید و سیاست‌های خود را بر اساس نیازها و ترجیحات مشتریان تغییر دهید.

با استفاده از این فرایندها و تحلیل‌ها، می‌توانید به طور جامع بازار هدف خود را بسنجید و براساس آن تصمیمات استراتژیک در زمینه بازاریابی اتخاذ کنید. توصیه می‌شود این تحلیل‌ها را به‌روزرسانی کنید و با تغییرات بازار هماهنگ سازید تا بتوانید روند رشد و موفقیت در بازار هدف خود را حفظ کنید.

تحلیل بازار چگونه انجام می‌شود؟

تحلیل بازار یک فرآیند جامع است که به شما کمک می‌کند تا بازار هدف خود را بهتر شناسایی کنید و استراتژی‌های مناسب را برای کسب و کار خود انتخاب کنید. این فرآیند عموماً شامل مراحل زیر می‌شود:

شناخت بازار هدف

 در این مرحله، شما باید بازار هدف خود را به دقت شناسایی کنید. این شامل مشخص کردن گروه‌های هدف، نیازها و مشکلات آنها، عوامل تصمیم‌گیری، رفتارهای خرید و فرهنگ آنها است. برای انجام این مرحله، می‌توانید از روش‌های تحقیقاتی مانند مصاحبه‌ها، نظرسنجی‌ها و تحلیل داده‌ها استفاده کنید.

تحلیل جمعیت شناسی و تقسیم‌بندی

این مرحله شامل بررسی جمعیت هدف و تقسیم‌بندی آن به گروه‌های هدف کوچکتر است. این تقسیم‌بندی می‌تواند بر اساس معیارهایی مانند جنسیت، سن، موقعیت جغرافیایی، سطح درآمد و عوامل دیگر صورت بگیرد. با تقسیم‌بندی دقیقتر جمعیت هدف، شما می‌توانید به طور موثر‌تری به نیازها و خواسته‌های آنها پاسخ دهید.

برآورد ارزش بازار

در این مرحله، شما باید ارزش بازار خود را برآورد کنید. برای این کار، شما می‌توانید از آمارها و اطلاعات موجود استفاده کنید. همچنین، می‌توانید با تحلیل رقبا و بازارهای مشابه، به برآورد دقیق‌تری از ارزش بازار دست پیدا کنید. این ارزش می‌تواند به عنوان یک معیار برای تعیین سودآوری و جذابیت بازار برای سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرار گیرد.

تحلیل رقبا

در این مرحله، باید رقبا و رقابت‌کنندگان خود را بررسی کنید. شما باید بفهمید که چه کسانی در بازار هدف شما فعالیت می‌کنند و چه استراتژی‌هایی را برای جذب و نگه‌داشت مشتریان استفاده می‌کنند. با تحلیل رقبا، می‌توانید نقاط قوت و ضعف خود را در مقابل رقبا شناسایی کنید و استراتژی‌های خود را بر اساس آنها بهبود دهید.

تحلیل عوامل خارجی

در این مرحله، باید عوامل خارجی مؤثر بر بازار را مورد بررسی قرار دهید. این شامل عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فناوری و قوانین و مقررات است که می‌توانند تأثیرگذار بر رفتار مشتریان و روند بازار باشند. با تحلیل این عوامل، می‌توانید ر

یسک‌ها و فرصت‌های موجود در بازار را شناسایی کرده و استراتژی‌های مناسبی را برای مواجهه با آنها انتخاب کنید.

با ترکیب این مراحل و استفاده از ابزارهای تحلیلی مناسب، شما می‌توانید به یک درک عمیق از بازار هدف خود برسید و استراتژی‌های کسب و کار مناسبی را برای توسعه و رشد کسب و کار خود انتخاب کنید. همچنین، این تحلیل می‌تواند به شما کمک کند تا ریسک‌ها را کاهش داده و فرصت‌های جدید در بازار را بهبود بخشید.

مخاطب تحلیل بازار چه کسانی هستند؟

هنگام انجام تحلیل بازار، مخاطبان آن می‌توانند شامل افراد و ارگان‌های مختلفی باشند. به طور کلی، مخاطبان تحلیل بازار شامل مدیران عالی سطح کشوری یا سازمانی، مدیران بازاریابی و فروش، صاحبان کسب و کار و استارتاپ‌ها، مشاوران استراتژی، مدیران بخش مالی و سرمایه گذاران می‌شوند. 

بنابراین، توجه به نیازها و سطح دانش و فهم مخاطبان تحلیل بازار بسیار مهم است. ارائه تحلیل‌ها و گزارشات با استفاده از زبانی ساده و قابل فهم برای همه مخاطبان، و ارائه اطلاعات مفید و قابل عمل برای هر کدام از آن‌ها، اهمیت دارد. همچنین، مهارت‌های ارتباطی و توانایی ارائه مطالب به شکل مناسب و جذاب نیز در برقراری ارتباط با مخاطبان تحلیل بازار بسیار مؤثر است.

بیایید یک مثال ساده از مخاطبان تحلیل بازار را در نظر بگیریم. فرض کنید شما یک شرکت تولیدی لوازم خانگی هستید و قصد دارید بازار خود را گسترش دهید. در این صورت، مخاطبان تحلیل بازار شما ممکن است عبارت باشند از:

مدیران فروش و بازاریابی

 آنهایی که مسئولیت اجرای استراتژی‌های بازاریابی و فروش را در شرکت‌ها برعهده دارند. آنها نیاز دارند تا اطلاعات جامعی در مورد اندازه بازار، رقبا، روند رشد بازار و نیازهای مشتریان را بدست آورند تا بتوانند استراتژی‌های مناسب را طراحی و اجرا کنند.

مدیران تولید

 آنهایی که در فرایند تولید و توسعه محصولات شرکت دخیل هستند. آنها به اطلاعاتی نیاز دارند که به آنها کمک کند تا درک بهتری از بازار و نیازهای مشتریان داشته باشند و بتوانند محصولات مورد نیاز را طراحی و تولید کنند.

سرمایه گذاران

افرادی که قصد سرمایه گذاری در شرکت شما را دارند. آنها به دنبال ارزیابی قابلیت سودآوری و رشد شرکت در بازار هستند. اطلاعات تحلیل بازار می‌تواند به آنها کمک کند تا تصمیم‌گیری صحیح در مورد سرمایه گذاری خود انجام دهند.

شرکای تجاری و تامین کنندگان

 شرکت‌ها و فردانی که با شما در ارائه محصولات و خدمات همکاری می‌کنند. آنها نیاز دارند تا بازار و مشتریان شما را بشناسند تا بتوانند همکاری و تعامل موثری با شما داشته باشند.

این مثال نشان می‌دهد که مخاطبان تحلیل بازار می‌توانند افرادی با مسئولیت‌ها و نیازهای مختلف در سازمان‌ها و شرکت‌ها باشند. در هر مورد، تحلیل بازار به آنها اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که به انجام وظایف و تصمیم‌گیری‌های مربوط به بازار کمک می‌کند.

حرف آخر 

یکی از بزرگترین چالش‌های هر کسب و کار، درک کافی از بازار است. ایده‌ها و انتظارات تجاری مهم هستند، اما بدون آگاهی کافی از ویژگی‌ها و ابعاد بازار، بی‌اهمیت می‌شوند. تجزیه و تحلیل بازار(Market Research) فعالیتی نیست که فقط یک بار انجام شود. به منظور ارائه بهترین خدمات به مشتریان و جلوگیری از رقبا، باید با تجزیه و تحلیل بازار به صورت مداوم آشنا شویم. در تحلیل بازار، اطلاعات بسیار مهم هستند و می‌توانند تصمیمات استراتژیک تجاری و بازاریابی را هدایت کنند.